Johannes de Grocheo

Johannes de Grocheo, także Johannes de Grocheio, Jean de Grouchy (ur. ok. 1255 w Paryżu, zm. ok. 1320) – francuski teoretyk muzyki, pochodzący prawdopodobnie z normandzkiej rodziny de Grouchy^[1] . Działał w Paryżu ok. 1275^[2] lub 1300^[1] [3], związany z Collegium Sorbonicum^[2].

Napisał traktat De musica^[a], będący jednym z najważniejszych średniowiecznych zabytków na temat muzyki. Obejmuje on całokształt ówczesnej wiedzy muzycznej i jest dobitnym przykładem wpływu arystotelizmu na średniowieczną teorię muzyki. Johannes de Grocheo twierdził, że przedmiotem muzyki może być jedynie dźwięk uchwytny zmysłowo. Tym samym odrzucał pitagorejsko-platońską koncepcję harmonii sfer. Zachował natomiast pitagorejską teorię proporcji i wynikające z niej interwały, nazywając je pryncypiami muzyki i uznając za materię muzyczną, której muzyk nadaje formę^[2].

Wyróżnił 3 rodzaje muzyki i ich formy^[2][1] :

• musica simplex – jednogłosowa muzyka świecka
  • cantus gestualis – pieśń epicka uprawiana przez ogół obywateli
  • cantus coronatus(inne języki) – dworska pieśń panegiryczna
  • cantus versualis – pieśń o wartościach umoralniających, przeznaczona dla młodzieży
  • rotundellus - pieśń śpiewana przez młodzież przy większych uroczystościach
  • stantipes – skomplikowana technicznie pieśń śpiewana przez młodzież na stojąco
  • ductia – szybka pieśń taneczna
• musica composita – wielogłosowa muzyka menzuralna
  • motet
  • organum
  • hoquetus
• musica eclesiastica – muzyka liturgiczna
  • matutinae
  • horae
  • missa

Traktat zawiera ponadto elementarne wiadomości na temat skali muzycznej, interwałów i systemu heksachordalnego, a także uwagi dotyczące musica falsa, którą de Grocheo wiązał z formami muzyki świeckiej^[2].

Traktat został przekazany w 2 rękopisach: tzw. kodeksie Harley (British Museum w Londynie, Ms Harley 281), spisanym prawdopodobnie w 1300 i kodeksie Darmstadt (Hessische Landesbibliothek w Darmstadzie, Ms 2663), datowanym na lata 1300–1350^[2][1] .